Poszukiwanie wizerunku idealnego nauczyciela trwa od wielu już lat. Związane z tym jest nierozerwalnie pojęcie autorytetu.
Termin autorytet jest pojęciem powszechnie znanym i używanym. Literatura naukowa bardzo obszernie przedstawia znaczenie tego pojęcia. K. Sośnicki mówi nam, np.że przez autorytet należy rozumieć taki stosunek między dwoma osobami, w którym jedna z nich uznaje wolę drugiej, do tej woli się dostosowuje i ulega jej.
Autorytet w znaczeniu pedagogicznym to wpływ wychowawczy osoby cieszącej się ogólnym uznaniem na jednostkę lub grupę osób i określoną sferę życia społecznego. Autorytet wynika z takich cech osobowości nauczyciela, które przyczyniają się do jego powszechnego uznania, szacunku danej społeczności i sukcesów w pracy dydaktyczno- wychowawczej.
Wyróżnia się u nauczycieli autorytet intelektualny i autorytet moralny. Autorytet intelektualny dotyczy wiedzy i specjalności zawodowej, a autorytet moralny odnosi się do norm i zasad postępowania wychowawczego wobec uczniów.
Wyróżniamy również autorytet wewnętrzny i zewnętrzny. W przypadku wewnętrznego autorytetu nauczyciela, uczniowie dobrowolnie mu się podporządkowują i wysoko cenią jego właściwości osobowe. W zachowaniu uczniów można zauważyć uznanie, podziw, życzliwość, chęć współdziałania. W przypadku autorytetu zewnętrznego wygląda to inaczej. Uczniowie podporządkowują się nie z wewnętrznego przekonania, ale z obawy, strachu, obowiązku, polecenia. Jest to wymuszone podporządkowanie. Tak więc autorytet nauczyciela powinien być intelektualny, moralny, wyzwalający i wewnętrzny.
Ciągle poszukuje się ideału nauczyciela, jakimi cechami powinien być obdarzony ten "prawdziwy" nauczyciel, poszukuje się optymalnych form jego zachowania. Przede wszystkim zwraca się uwagę na cechy osobowościowe nauczyciela. Dzięki nim dokonują się zmiany w psychice dzieci i młodzieży. To właśnie przykład nauczyciela, jego cech charakteru, uznawane wartości etyczne, są najważniejsze w interakcjach z uczniami. Działania wychowawcze są automatycznym i bezpośrednim skutkiem osobowości nauczyciela.
Dużą rolę przypisuje się także postawie emocjonalnej nauczyciela. Do istotnych postaw zaliczamy szeroko pojętą "życzliwość". Możemy zamknąć ją określeniami: poszanowanie godności, poszanowanie życia i zdrowia, tolerancja, opiekuńczość, poszanowanie własności, rzetelność informacji, lojalność, poszanowanie autonomii. Kto chce kształtować pewne cechy u innych, powinien je sam posiadać.
Model funkcjonowania nauczyciela- wychowawcy, także wychowawcy jako autorytetu, musi być oparty na dialogu.
Książka "Nauczyciel- wychowawca we współczesnej Polsce" ukazuje nam cztery modele:
Nie ma wychowania bez autorytetów. To przecież one są nośnikami wartości. Nie ma wychowania bez dialogu. Dzięki niemu budujemy swój autorytet.
